Ο Άγγελος Κατακουζηνός γεννήθηκε στη Λέσβο το 1904, σε ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί στο οποίο επέστρεφε σαν παιδί για τις καλοκαιρινές του διακοπές. Το υπόλοιπο χρόνο ζούσε με την οικογένειά του στη Σμύρνη στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Αποφοίτησε με έπαινο από την περίφημη Ευαγγελική Σχολή στην ηλικία των 16 ετών και επισκέφτηκε για ένα ακόμα καλοκαίρι το αγαπημένο του νησί. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του σε ένα μοναστήρι θέλοντας να θαυμάσει από κοντά μία εικόνα που αναπαριστούσε την Παναγιά τη Γοργόνα βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σκηνή που του άλλαξε τη ζωή: είδε ένα αλυσοδεμένο κορίτσι να εκλιπαρεί για βοήθεια υποφέροντας από κάποια ψυχική διαταραχή χωρίς κανείς να μπορεί να το βοηθήσει. Το γεγονός αυτό στήθηκε η αφορμή για να σπουδάσει την ψυχιατρική επιστήμη και να αφιερωθεί σε όλη του τη ζωή στην ανακούφιση της ανθρώπινης ψυχής.
Αμέσως μετά βρέθηκε στη Γαλλία όπου σπούδασε Ιατρική στο Montpellier. Ήταν τόσο δημοφιλής που σύντομα εκλέχθηκε αντιπρόσωπος των Ελλήνων φοιτητών. Δύο χρόνια αργότερα μετακινήθηκε στο Παρίσι, θέλοντας να συνεχίσει τις σπουδές του με τους περίφημους καθηγητές J.Sicard και Th. Alajouanine στα νοσοκομεία Necker και Salpetriere. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Γαλλία θεμελίωσε ισχυρές φιλίες με άλλους φοιτητές, οι οποίοι στη συνέχεια θα γίνονταν ηγετικές μορφές της ελληνικής πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής, η λεγόμενη «Γενιά του 30». Οι εμπειρίες του από αυτά τα χρόνια παρουσιάστηκαν αργότερα σε μία σειρά από ψυχογραφήματα των παλαιών αυτών φίλων.
Μετά από δέκα χρόνια στο εξωτερικό, αρνήθηκε προτάσεις να εργαστεί στη Γαλλία και τις ΗΠΑ και επέστρεψε στην πατρίδα του. Λίγο αργότερα γνώρισε τη Λητώ Πρωτόπαππα και την παντρεύτηκε το 1934. Αποδέχθηκε την πρόσκληση να ιδρύσει μία από τις πρώτες ψυχιατρικές κλινικές στην Ελλάδα, στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Ήταν ένας από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν την ναρκο-αναλυτική μέθοδο και σύντομα απέκτησε διεθνή φήμη και προσέλκυσε πολλούς πελάτες από το Παρίσι και το Λονδίνο στο ιατρείο του στην Αθήνα, όπως τον William Faulkner, τον Albert Camus αλλά και τον Αριστοτέλη Ωνάση.
Πέρα όμως από την ιατρική του καριέρα και τις εκτενείς δημοσιεύσεις του στα ελληνικά, γαλλικά και γερμανικά, ο Άγγελος Κατακουζηνός ήταν άνθρωπος υψηλής πνευματικότητας και αγαπούσε την τέχνη. Ίδρυσε το Γαλλο-Ελληνικό Ινστιτούτο και την Ελληνο-Αμερικανική Ένωση, αμφότερα με στόχο την προώθηση των πολιτιστικών ανταλλαγών. Οι στοχαστικές ομιλίες του και οι προσωπικότητες που προσείλκυε στις διαλέξεις που οργάνωνε συγκέντρωναν την προσοχή και προκαλούσαν θαυμασμό. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 50 προσκάλεσε τον κάτοχο του βραβείου Νόμπελ Albert Camus να μιλήσει σε συνέδριο για το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Παρά το γεγονός ότι είχε εκλεγεί καθηγητής ψυχιατρικής στον Πανεπιστήμιο του Παρισιού, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και μέλος της Λεγεώνας της Τιμής, δεν απόλαυσε αντίστοιχη αναγνώριση της αξίας του στη χώρα του. Όταν έκανε αίτηση για έδρα διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, αυτή απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι ήταν «υπερβολικά καλός ομιλητής, πειστικός και διαυγής, συνεπώς ικανός να αποπροσανατολίσει του φοιτητές»! Πολλά χρόνια αργότερα, το 1979, δεν έγινε δεκτός στην Ακαδημία των Αθηνών. Παρόλα αυτά, ο Κατακουζηνός δεν εγκατέλειψε την Ελλάδα και παρέμεινε πιστός στο όραμα που είχε διαμορφώσει ως έφηβος στη Λέσβο. Αν υπήρχε μία μόνη φράση που να μπορεί να περιλάβει τη ζωή του Κατακουζηνού και τη σχέση του με την αγαπημένη του πατρίδα, αυτή θα έπρεπε να είναι η ρήση του Γιώργου Σεφέρη από το Τετράδιο Γυμνασμάτων: «Όπου και να πάω, η Ελλάδα με πληγώνει».
Πηγή Βιογραφικού: Ίδρυμα Άγγελου & Λητώς Κατακουζηνού
Ιστότοπος Ιδρύματος Άγγελου & Λητώς Κατακουζηνού | Βιβλιογραφία: BiblioNet
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ ΣΤΟ "ΕΝ ΛΟΓΟΙΣ"
Λόγος του Άγγελου Κατακουζηνού στα Εγκαίνια του Μουσείου Έργων Θεόφιλου στην Βαρειά Μυτιλήνης στην Λέσβο.